Jak sprawdzić, do której koniugacji należy czasownik w języku polskim? To pytanie zadaje sobie każdy uczeń... Oczywiście, jak w każdym języku, polski posiada reguły, na których opiera się gramatyka. Ale czy wystarczy się ich nauczyć i stosować? Niestety nie! Jest zbyt wiele wyjątków. Co powinniśmy zrobić, pytasz?
Mamy dla Ciebie dwie wiadomości: jedną dobrą i jedną złą. Zacznijmy od dobrej wiadomości: istnieje metoda, która pomoże ci określić rodzaj koniugacji polskiego czasownika. Ale zła wiadomość jest taka, że metoda ta nie jest w 100% dokładna i działa tylko w połączeniu z regułą.
Po pierwsze, pamiętajmy o zasadzie.
Pierwsza koniugacja obejmuje:
*Większość czasowników kończących się na -ować/-iwać/-ywać;
* czasowniki na —awać;
* czasowniki na -ąć i -nąćna -c i spółgłoskowe +ć (np. -źć, -ść);
*Niektóre krótkie, jednosylabowe czasowniki na -ić/-yć/-uć;
*część czasowników zakończonych na -ać i część dot. -eć.
Druga koniugacja obejmuje:
* Wszystko dwusylabowy lub więcej czasowniki na —ić/-yć;
* część czasowników na -ać;
* część czasowników na -eć.
Trzecia koniugacja obejmuje:
*Większość czasowników kończących się na -ać.
Tylko 5 czasowników i ich pochodnych należy do czwartej koniugacji:
umieć, rozumieć, śmieć, jeść, wiedzieć
Przyjrzyjmy się teraz bliżej temu tyglowi. Z którymi grupami czasowników nie powinniśmy mieć trudności w określeniu typu koniugacji? Dokładnie z czasownikami należącymi do czwartego rodzaju oraz czasownikami z końcówkami -ować/-iwać/-ywać i -awać. Nie będziemy leniwi i nauczymy się, że czasowniki z -ąć i -nąć, z -c i ze spółgłoską +ć należą do pierwszej koniugacji. Kontynuujmy analizę reguły i zwróćmy uwagę na czasowniki z końcówką -ić/-yć. Pamiętaj, że czasowniki, które mają dwie lub więcej sylab należą do drugiej koniugacji, a jeśli czasownik ma jedną sylabę, należy do pierwszej koniugacji. W ten sposób poradziliśmy sobie z połową czasowników. Ale wciąż mamy -ać i -eć. I tu jest sporo zamieszania. Te czasowniki mogą być w pierwszej, drugiej i trzeciej koniugacji.
Tutaj z pomocą przyjdzie nam magiczna metoda i znajomość języka rosyjskiego lub ukraińskiego.
Mechanizm działania:
Weźmy trzy czasowniki, które mają tę samą końcówkę -ać w bezokoliczniku, ale należą do różnych koniugacji:
biegać; jechać; spać;
Teraz odmień te czasowniki w języku rosyjskim (interesuje nas tylko forma czasownika dla drugiej osoby liczby pojedynczej):
biegasz, jeździsz, śpisz.
Zwróć uwagę na przyrostki w słowach:
*Jeśli rosyjskie słowo ma kombinację liter -ae- w końcówce, to w języku polskim czasownik ten jest trzeciej koniugacji (ty biegasz)
*Jeśli litera "i" pojawia się w końcówce rosyjskiego słowa, polski czasownik jest w drugiej koniugacji. Uwaga, może to być -i- lub -y- (ty śpisz)
*Jeśli widzisz "e" w sufiksie rosyjskiego słowa, polskie słowo również będzie miało "e" i jest to pierwsza koniugacja (ty jedziesz)
Do czasowników zakończonych na -eć zastosujemy tę magiczną metodę.
Teraz sprawdź siebie i nasz sposób określania koniugacji czasowników: czytać - czytać, stać - stać, pisać - pisać.
Prawidłowa odpowiedź:
ty - czytasz -> czytasz (III koniugacja)
ty - stoisz -> stoisz (II koniugacja)
ty - piszesz -> piszesz (I koniugacja)
Mamy nadzieję, że napisałeś bez błędów. A nasza metoda pomogła Ci określić poprawną koniugację. Powodzenia!
